دکتر مارتین جی شارح مکتب فرانکفورت و استاد تاریخ دانشگاه کالیفرنیا در
مورد اظهارات اخیر استفن هاوکینگ فیزیکدان معاصر مبنی بر مرگ فلسفه و عدم
پاسخ این حوزه به سؤالات جدید بشر و توان علم در پاسخ به چرایی هستی به
خبرنگار مهر گفت: استفن هاوکینگ یکی از فیزیکدانان معاصر است که در
زمینههای گوناگون مطالعات جامعی دارد.
وی افزود: به رغم این موضوع، این ادعا که علم به طور عام و فیزیک به طور خاص میتوانند جای فلسفه را بگیرند پوچ و بی اساس است.
مارتین جی تصریح کرد: این موضوع قابل قبول است که فلسفه و فیلسوفان از
دستاوردهای جدید در علوم با خبر باشند و میزانی از علم فیزیک را نیز
بدانند.
مؤلف "فضیلت دروغگویی: درغگویی در سیاست" تأکید کرد: هاوکینگ درک عمیقی از
فلسفه ندارد. او تصور میکند که فلسفه تلاش و جستجو برای دانش است و این
دانش سخت افزاری است که فلسفه به دنبال آن است.
وی تصریح کرد: اما در حقیقت فلسفه به پرسشهای گوناگون و مختلفی اشاره دارد و
آنها را مورد بررسی قرار میدهد. برای مثال فلسفه به پرسشهای مربوط به
اخلاق، زیبایی شناسی، سیاست، زبان شناسی و پدیدارشناسی پاسخ میدهد و آنها
را مورد بررسی قرار میدهد.
این مورخ معاصر یادآور شد: همانگونه که فیلسوفان پس از کانت به ما آموختند،
شناخت تنها به عنوان یکی از تحلیلها و زمینههای تحقیق فلسفی مورد توجه
است. راهها و شیوههای دیگری از جمله تفکر، قضاوت کردن، اراده کردن و
ارتباط نیز وجود دارند که قابل فروکاست به یکدیگر نیستند.
وی تأکید کرد: تمام این شیوهها ممکن است دربردارنده قانون طبیعی باشند ولی
قابل تحویل و تقلیل به یکدیگر نیستند. موضوعی جالب توجه این است که علوم
طبیعی میتواند بعنوان راهنما و الگویی برای فرهنگهای مختلف درآید.
جی افزود: این ایده به آن معنا است که همه علوم را یکپارچه کنیم و همه آنها
تحت لوای یک معرفت درآیند. این ایده توسط زیست شناس برجسته ادوارد ویلسون
مورد دفاع قرار گرفته بود. باید توجه داشت که هیچ دلیل و منطقی وجود ندارد
که فیزیک بتواند این ایده را محقق سازد و تمام معارف تحت لوای آن درآیند.
مؤلف "مارکسیسم و تمامیت: سرگذشت یک مفهوم از لوکاچ تا هابرماس" در پایان
یادآور شد: فیزیک شاید بتواند ساختن بمب اتم را یاد دهد اما آن خرد و
عقلانیتی که بر اساس آن نباید از این بمب استفاده کرد را نمیتواند به
انسان آموزش دهد و این فلسفه است که این عقلانیت و خرد را به ما یاد
میدهد.
هاوکینگ در همایش زمان گوگل مدعی شد پرسشهای بنیادین درباره ماهیت و سرشت
جهان بدون در نظر گرفتن دادههای سخت افزاری قابل حل نبوده است. این
دادهها از شتاب دهنده بزرگ ذرات و تحقیقات علوم فضایی به دست میآیند. وی
اظهار داشته که فلسفه مرده است و نتوانسته مانند علوم مدرن و به ویژه
فیزیک پیشرفت کند.
مرتبط:
پاسخ کوبنده آیتالله سبحانی به شبهه استفان هاوکینگ، فیزیکدان